اعتیاد رفتاری به اعمالی می‌گویند که از کنترل خارج شده، وقت و توجه فرد را به تسخیر خود درمیاورد. اعمالی مانند اعتیاد به قمار، اعتیاد به سکس، اعتیاد به عشق، اعتیاد به فیلم‌های مستهجن، اعتیاد غذایی. درصورتی که این اعمال انجام نشوند باعث بروز علائم محرومیت مانند علائم محرومیت از مواد می‌شوند. اعتیاد رفتاری ممکن است به اندازه‌ی اعتیاد به مواد مخدر، مخرب باشد.
تمامی اعتیاد رفتاری با افراط و تفریط همراه هستند که زندگی خود فرد و گاه زندگی کل خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهند. اعتیاد رفتاری وقت و انرژی فرد را به هدر می‌دهند و روابط اجتماعی با دیگران را خدشه دار می‌کنند.
انسان‌ها در اعمال و رفتارشان بطور خودکار عمل می‌کنند با این حال درصورت نیاز می‌توانند خود را کنترل کنند. در اعتیاد رفتاری بطور عجیبی کنترل از دست فرد خارج می‌شود. درصورتی که فرد احساس کند که توانایی کنترل رفتاری خاص مانند قمار، سکس، پرخوری، مشاهده فیلم‌های مستحجن و… از دستش خارج شده و دچار اعتیاد رفتاری شده است، باید سریعاً برای درمان اقدام کند.
انواع اعتیاد رفتاری
قمار
در قمار شخص با اتکا به نتایج نامعلوم شرطبندی می‌کند. شرطبندی روی چیز‌های گرانبها و ارزشمند. انگیزه اصلی برای قمار کردن امید به کسب منفعت بیشتر است. اعتیاد به قمار اختلالی پیشرونده است که فرد نمی‌تواند میل خود را کنترل کند. بدین ترتیب عواقب بسیار بدی برای شخص دارد. ممکن است خانواده و موقعیت کاری خود را تباه کند.
در اصطلاحات روانپزشکی اعتیاد به قمار بدین صورت تعریف می‌شود:
رفتار مداوم، همراه با سماجت، و ناسازگارانه در قمار کردن که تمام فعالیت‌های شخصی، خانوادگی، ویا شغلی را مختل می‌کند.
روانشناسان اعتیاد به قمار را در سه مرحله دسته‌بندی می‌کنند: برد، باخت، درماندگی
برد در قمار
وقتی در قمار بردی حاصل می‌شود حس غیرواقع‌گرایانه‌ای نسبت به قدرت و تسلط بر بازی ایجاد می‌گردد. این موضوع باعث افزایش تعداد قمار‌ها شده و بتبع آن احتمال باخت با مبالغ سنگین بالاتر می‌رود. آنقدر بازی تکرار می‌شود تا بلاخره شکست سنگینی که در استطاعت مالی شخص نباشد، حاصل شود. نتیجه اینکه برد درقمار باعث باخت سنگین می‌شود.
باخت در قمار
وقتی در قمار باختی حاصل شود فرد درصدد جبران آن برمی آید. در این حالت تعداد و حجم مبالغ قمار افزایش یافته و احتمال شکست بالاتر می‌رود. افراد زیادی می‌گویند “اگر پول از دست رفته‌ام را برگردانم قول می‌دهم دیگر قمار نکنم” غافل از اینکه باخت در قمار مقدمه‌ی باخت‌های بیشتر و سنگین‌تر است.
درماندگی در قمار
بعد از حاصل شدن شکست‌های متوالی فرد با افسوس و پشیمانی شروع به سرزنش خود می‌کند، از خانواده دست می‌کشد و روابط اجتماعی خود را از دست می‌دهد. چه بسا افرادی که برای تأمین پول‌های ازدست رفته اقدام به فعالیت‌های غیرقانونی می‌کنند و حتی بدتر اینکه دست به طلاق یا خودکشی می‌زنند.
اعتیاد به آمیزش جنسی
در اعتیاد جنسی آمیزش جنسی مطرح است نه عشق. شخص معتاد به آمیزش جنسی تمایلی ندارد که فرد مقابل را بشناسد و یا به علایق او پی ببرد. در اعتیاد جنسی صحبت از عمل جنسی و تجربه مستقل اوج لذت جنسی است. در اعتیاد جنسی تصرف مطرح است نه همکاری. معتادان جنسی همیشه بدنبال فرصت هستند. شعارشان این است “هروقت که شد هرکجا که شد” از تعدد شریک‌های جنسی لذت می‌برند و درمورد آن‌ها داستان سرایی می‌کنند.
در صورتی که وقتی به زندگی نگاه می‌کنند همه چیز را لذت جنسی می‌بینند نه چیز دیگر.
اعتیاد به عشق
افرادی که دچار اعتیاد به عشق هستند فقط به معشوق فکر می‌کنند. زندگی کردن بدون معشوق برایشان قابل تصور نیست. نکته‌ای که باید مدنظر داشت این است که عشق به مرور به بلوغ می‌رسد اما اعتیاد به عشق حالتی اجباری و وسواس گونه دارد که با حس درماندگی در رابطه همراه است. اعتیاد به عشق رابطه مستقیمی با کمبود عزت نفس، نداشتن اعتماد به نفس و ترس از طرد شدن و ر‌ها شدن دارد. افرادی که دچار اعتیاد به عشق هستند باید رفتار‌های خلاقانه و چالشی را جایگزین این حالات کنند. مانند نقاشی، موسیقی، ورزش
اعتیاد به اینترنت
امروزه اینترنت دنیایی از اطلاعات و امکانات را در اختیار بشر قرار داده است که استفاده صحیح و بجا از آن امری ضروری بنظر می‌رسد. اما درصورتی که زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی نامحدود باشد بطوری که تمامی جوانب زندگی فرد تحت تأثیر این رفتار قرار بگیرد اعتیاد به اینترنت رخ داده است. در افراد معتاد به اینترنت روابط خانوادگی کمرنگ شده و جای خود را به استفاده از اینترنت می‌دهد.
اعتیاد غذایی
۱. پرخوری
در پرخوری مقدار زیادی کالری وارد بدن می‌شود و اگر مقدار کالری وارده از کالری سوزانده شده بیشتر باشد چاقی رخ می‌دهد. با پرخوری می‌توان در عرض مدت زمان کم هزاران کالری وارد بدن کرد.
پرخوری و تخلیه از راه استفراغ، مصرف مسهل، یا ورزش کردن افراطی را پر اشتهایی روانی می‌گویند. همانطور که در مقاله مربوط به سیستم پاداش توضیح دادیم، خوردن غذا با تحریک سیستم پاداش و ترشح دوپامین باعث ایجاد لذت می‌شود. افرادی که قادر نباشند میل به غذا خوردن غذای زیاد و پرخوری را در خود کنترل کنند دچار اعتیاد غذایی هستند.
۲. کم خوری
بی اشتهایی عصبی نوعی بیماری است که در آن شخص مقدار کمی کالری دیافت می‌کند. این دریافت کالری کم می‌تواند با امتناع از غذا خوردن ایجاد شود و یا با استفراغ کردن، خوردن مسهل و ورزش شدید کالری غذا‌ها سوزانده می‌شود. در هر هرحالت بی‌اشتهایی عصبی باعث آسیب به بدن می‌شود. آسیب‌هایی مانند ریزش مو، خراب شدن دندان‌ها و…