انواع مصرف مواد اعتیاد آور؛ همه‌ی افرادی که مواد اعتیادآور مانند مواد مخدر یا الکل مصرف می‌کنند در یک گروه دسته‌بندی نمی‌شوند. این افراد بسته به نوع و چگونگی مصرف مواد در سه گروه دسته‌بندی می‌شوند.
- مصرف مواد بصورت تفننی و آزمایشی
- سوء مصرف مواد اعتیادآور
- مصرف توام با وابستگی به مواد مخدر
در این مقاله سعی داریم هریک از این انواع مصرف مواد مخدر را بصورت علمی و با زبان ساده شرح داده و به بررسی آن‌ها بپردازیم.
هر فردی که تجربه مصرف مواد مخدر را داشته باشد در یکی از این ۳ گروه دسته‌بندی می‌شود. هریک از این ۳ مرحله دارای دو بعد رفتاری و هیجانی روانی است که به طور مفصل به هر دو آن‌ها می‌پردازیم.
مصرف تفننی و آزمایشی مواد اعتیادآور
الف) جزء رفتاری:
معمولاً مصرف مواد در مهمانی‌ها، دورهمی‌ها و در مواقع و محافل خاص که بیشتر در حضور افراد با سن و سال بالاتر از خود اتفاق می‌افتد. در این مرحله از مصرف مواد مخدر هنوز تغییرات رفتاری جدی که در اثر مصرف مواد مخدر ایجاد می‌شود، مشاهده نمی‌شود. مصرف مواد با قصد قبلی و از پیش تعیین شده نیست و اکثرا بصورت اتفاقی صورت می‌پذیرد. در صورتی که در این مرحله از مصرف مواد، خانواده و اطرافیان متوجه مصرف مواد مخدر در شخص شوند، فرد بشدت انکار کرده و گردن نمی‌گیرد.
ب) جزء هیجانی و روانی
در این حالت فرد از مصرف مواد مخدر هیجان‌زده است. مصرف مواد بعلت فشار دوستان، کنجکاوی، تمایل به عصیان، تمرد (راهی برای ابراز مخالفت با بزرگتر‌ها بویژه والدین) و یا به منظور پذیرفته‌شدن در جمع دوستان و همسن و سالان است. از طرفی دیگر مصرف مواد برای ایجاد حالت سرخوشی، راحت بودن در جمع صورت می‌گیرد. در ضمن گاهی مصرف مواد مخدر گزینه‌ای برای غلبه بر دلهره، افسردگی، ناکامی‌ها یا برطرف کردن بیقراری و کسب آرامش است.
سوء مصرف مواد
الف) جزء رفتاری
در مصرف مواد در انواع مصرف مواد اعتیادآور سوء، مصرف مواد مخدر بصورت منظم و مداوم صورت می‌پذیرد و فرد دچار عواقب قانونی (مانند بازداشت، درگیری و… ) می‌شود. همچنین فرد در محیط‌های خانوادگی و اجتماعی دچار افت عملکرد می‌شود. عدم ایفای نقش در خانواده و جامعه از جمله آنهاست مانند کم رنگ شدن رابطه عاطفی با فرزندان و والدین، افت تحصیلی، درگیری با همکاران و برکنار شدن از کار. فرد دچار سوء مصرف مواد در غالب اوقات تنهاست و یا با افراد خاص (مانند افراد دچار اعتیاد و یا سابقه دار) معاشرت دارد و روابط خانوادگی با آشنایان و اطرافیان یا از بین رفته و یا بسیار کمرنگ شده است. در افراد دچار سوء مصرف مواد، مصرف مواد مخدر در شرایط خطرناک مانند رانندگی، حین انجام کار و… صورت می‌گیرد.
ب) جزء هیجانی روانی
در سوء مصرف، مصرف مواد مخدر تبدیل به مهمترین دل مشغولی فرد می‌شود و بدین ترتیب در اغلب اوقات عصبانی و پرخاشگر است. علیرغم اینکه فرد بعلت مصرف مواد مخدر دچار مشکلات جدی می‌شود باز با هدف تجربه سرخوشی مصرف مواد را ادامه می‌دهد.
مصرف توام با وابستگی
در این مرحله اثرات نشئه‌آور مصرف مواد مخدر کاهش پیدا می‌کند. بنابرین فرد دچار اعتیاد برای اینکه نشئگی قابل قبولی را تجربه کند مقادیر مصرف مواد مخدر را افزایش می‌دهد. این مسأله باعث افزایش عوارض جسمی مواد مخدر مانند مسمومیت یا حتی مرگ می‌شود. از طرف دیگر اگر این شخص مصرف مواد مخدر را بطور ناگهانی قطع کند دچار علائم محرومیت خواهد شد. در این حالت فرد دچار وابستگی به مصرف مواد می‌باشد.
الف) جزء رفتاری
در این مرحله افت عملکرد شخص در محیط‌های کاری، خانوادگی، تحصیلی و تفریحی به صورت چشمگیری افزایش پیدا می‌کند و فرد برای بدست آوردن مواد مخدر دست به هرکار خطرناکی (مانند دزدی، خشونت، درگیری فیزیکی و…) می‌زند. این افراد به ظاهر خود توجه آنچنانی نمی‌کنند و بهم ریخته و نامرتب هستند.
ب) جزء هیجانی
در این مرحله فرد مصرف مواد را برای جلوگیری از بروز علائم محرومیت (مانند درد بدن، هوس، تعریق، اضطراب، رخوت و…) و رفع خماری مصرف می‌کند. بیشتر این افراد چندین نوبت اقدام به ترک مواد مخدر کرده و دوباره مصرف کرده‌اند با این حال مایلند مصرف مواد مخدر را قطع کرده و به زندگی طبیعی خود برگردند اما مصرف مواد را امری اختیاری و خود خواسته نمی‌دانند. این افراد بشدت احساس گناه و افسردگی می‌کنند و در برخی موارد حتی افکار خودکشی نیز دارند و در تمام جنبه‌های زندگی احساس بی‌تفاوتی و بی‌مسئولیتی در قبال خود و دیگران می‌کنند.
در این مقاله سعی کردیم انواع مصرف مواد را به زبان ساده توضیح دهیم چرا که فرآیند ترک مواد مخدر برای همه افراد گرفتار یکی نیست و درمان‌های متفاوتی برای هر گروه مدنظر گرفته می‌شود. اگر این مطلب را مطالعه نمودید با بیان نظرات خود ما را در ادامه این راه دلگرم‌تر کنید.