نقش ژن بر انسان
برای یافتن پاسخ به سوال آیا اعتیاد به مواد مخدر ارثی است، باید درک کوتاه از وراثت ژن داشته باشیم.
انسان نیمی از ژن‌های خود را درقالب اسپرم از پدر و نیمی دیگر را توسط تخمک از مادر دریافت می‌کند. ژن‌ها دارای اطلاعاتی حیاتی هستند که در مراحل مختلف زندگی فعال یا غیر فعال می‌شوند. فعال شدن ژن باعث بوجود آمدن خاصیت آن ژن می‌شود. مثلاً اگر ژن مربوط به رنگ چشم آبی فعال شود رنگ چشم فرد آبی خواهد شد اگر قهوه‌ای باشد به طبع آن رنگ چشم قهوه‌ای می‌شود.
مثلاً اگر در ژنتیک فردی بیماری دیابت وجود داشته باشد ممکن است فرد در مرحله‌ای از زندگی خود به این بیماری مبتلا شود. حال اگر رژیم غذایی مناسبی نداشته باشد، ورزش نکند زودتر و اگر این مسائل را رعایت کند یعنی ورزش کند اضافه وزن نداشته باشد دیرتر دچار بیماری دیابت خواهد شد.
برخی ژن‌ها بسته به شرایط خاصی فعال می‌شوند. بطور مثال افرادی که در مناطق سردسیر مانند قطب زندگی می‌کنند باید مقاومت بیشتری نسبت به سرما داشته باشند. در این افراد ژنی که مسئول مقاومت بیشتر درمقابل سرما است فعال شده و باعث می‌شود این افراد سرمای شدید قطب را به راحتی تحمل کنند. در حالی که این ژن در انسان‌هایی که در مناطق استوایی زندگی می‌کنند غیر فعال باقی می‌ماند.
تأثیر گیرنده بدن بر اعتیاد مواد مخدر
در بدن انسان گیرنده‌هایی وجود دارند که آنچنان که از نامشان پیداست گیرنده هستند. گیرنده‌ها مانند آنتن هستند که امواج را می‌گیرند و تصویر تولید می‌کنند. بعضی مواد (مانند امواج رادیویی تلویزیون) روی این گیرند‌ها (آنتن بدن) می‌نشینند و باعث ترشح مواد دیگری (پخش تصاویر) داخل بدن می‌شوند.
تعداد این گیرنده‌ها و حساسیتشان در افراد مختلف متفاوت است. یعنی برخی افراد دارای تعداد گیرنده‌ی بیشتر و حساستر و برخی دارای گیرنده‌های کمتر و غیر حساستر هستند. این تفاوت در تعداد و عملکرد گیرنده‌ها توسط ژن افراد تعیین می‌گردد.
انواع مواد مخدر گیرند‌های منحصر به خود را دربدن دارند. وقتی ماده مخدر وارد بدن می‌شود روی گیرنده خود می‌نشیند و بدین ترتیب باعث تولید یا مهار تولید موادی در بدن می‌شوند.
تأثیر مواد مخدر بر بدن
مواد مخدر با اثر بر گیرنده‌های خود در مغز، بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به اصطلاح فرد نشئه می‌شود. گیرنده‌هایی که باید توسط ماده‌ای از داخل بدن فعال یا مهار شوند توسط ماده‌ای خارجی تحت تأثیر قرار می‌گیرند و بدین ترتیب عملکرد طبیعی خود را از دست می‌دهند. یعنی گیرنده دیگر با مواد طبیعی داخل بدن تحریک نمی‌شود و باید ماده‌ای از خارج آن را تحت تأثیر قرار دهد.
آیا مبتلا به اعتیاد خویشاوندان تأثیری بر فرد دارد؟
تعداد گیرنده‌ها و حساسیتشان نسبت به ماده مخدر ارثی و فرد به فرد متفاوت است. به زبان ساده فردی با یک واحد ماده مخدر نشئه می‌شود درحالی که فرد دیگری با نیم واحد از همان ماده‌ی مخدر، نشئگی را تجربه می‌کند که علت آن تفاوت ژنتیک افراد مختلف است.
افرادی که پدر، مادر، خواهر، برادر و یا خویشاوندانشان دچار اعتیاد به مواد مخدر هستند بطور ژنتیکی دارای گیرنده‌هایی حساستر نسبت به ماده مخدر هستند و استعداد ذاتی نسبت به اعتیاد به ماده مخدر را دارند. این افراد باید در رفتار واعمالشان بیشتر دقت داشته باشند تا دچار اعتیاد به مواد مخدر نشوند.
با اینکه ممکن است فردی با قابلیت ژنتیکی برای اعتیاد به ماده‌ی مخدر به دنیا آمده باشد اما این دلیل نمی‌شود که هیچ مسئولیتی در قبال آن نداشته باشد، بلکه با دقت و تلاش می‌تواند بر آن اثر بگذارد.
آیا اعتیاد به مواد مخدر ارثی است؟
اگر بیش از یک نفر از خویشاوندان تنی فردی معتاد به مواد مخدر باشند ممکن است فرد در معرض خطر اعتیاد به مواد مخدر باشد و باید حتماً در مورد مصرف یا امتحان بعضی دارو‌ها بسیار محتاطانه عمل کند.